Uit de praktijk – Thuisadministratie

Doelen

Thuisadministratie kan als doel hebben om mensen financieel zelfredzaam te maken door hen Thuisadministratie kan als doel hebben om mensen financieel zelfredzaam te maken door ze financiële en administratieve vaardigheden aan te leren. Het kan ook bedoeld zijn om de achterstallige administratie snel op orde te krijgen zodat iemand met schulden sneller toegang tot de schuldhulpverlening kan krijgen.

Vrijwilligers kunnen bij thuisadministratie problemen tegenkomen die ze niet zelf  kunnen verhelpen. Denk aan problemen met deurwaarders, betalingsregelingen, afsluitingen van bijvoorbeeld energie of zorgverzekeringszaken. Ze kunnen dan doorverwijzen naar het crisisteam van de gemeentelijke schuldhulpverlening of naar sociaal raadslieden.

Aandacht voor gedrag en motivatie

Vroeger lag bij thuisadministratie de nadruk op het samen met hulpvragers op orde brengen van de administratie. Daarbij ging veel aandacht naar het aanleren van vaardigheden. Voortschrijdend inzicht heeft ertoe geleid dat er nu ook aandacht wordt besteed aan het gedrag van de hulpvrager. Vragen die daarbij centraal staan zijn bijvoorbeeld: Waarom is het belangrijk dat ik mijn financiën op orde heb? Wat moet ik anders gaan doen om mijn financiën op orde te krijgen en houden? Wat ben ik bereid in te leveren om van een begrensd budget te leven?

Bij de methodiek van thuisadministratie is het belangrijk dat de vrijwilliger de hulpvrager uitdaagt om de eigen motivatie te ontdekken om anders om te gaan met de administratie. Bijvoorbeeld door de hulpvrager vragen te stellen als: Wat is er onprettig aan uw huidige situatie? Hoe zou u willen dat uw situatie over een jaar is? De antwoorden van de hulpvrager daarop vormen de basis om samen de financiën op orde te krijgen.

Aandacht voor autonomie

Een Bij thuisadministratie is het belangrijk om de autonomie van de hulpvrager te respecteren en centraal te stellen. De vrijwilliger biedt kennis, overwegingen en hulp aan om de administratie anders bij te gaan houden. Maar uiteindelijk is het aan de hulpvrager om daar op eigen wijze iets mee te doen. Je legt iemand niet van bovenaf iets op. Als de hulpvrager zich niet aan afspraken houdt of alleen maar leunt op de vrijwilliger wordt de ondersteuning gestaakt. Dat gebeurt altijd in overleg met de coördinator.

Aandachtspunten voor gemeenten

Om thuisadministratie te laten slagen is het van belang om voldoende aandacht te besteden aan de organisatie ervan. Voor gemeenten zijn de volgende zaken van belang:

• Zorg voor een gedegen intake door een onafhankelijke coördinator. Die vraagt wat hulpvragers precies willen leren en hoe ze zich daarvoor gaan inzetten. Ook bekijkt de coördinator of er geen sprake is van multiproblematiek die te zwaar is voor een vrijwilliger. De coördinator vertelt wat een vrijwilliger wel en niet doet en verwijst eventueel al door naar professionele ondersteuning. 
• Maak een contactpersoon beschikbaar bij de schuldhulpverlening. Die kan de vrijwilliger direct hulp bieden bij acute problemen als een huisuitzetting. Zorg ook voor een contactpersoon bij de voedselbank die kan helpen als iemand geen geld meer heeft om eten te kopen.
• Geef de vrijwilligersorganisatie ruimte om zaken naar eigen inzicht in te vullen. Vrijwilligers doen hun werk onbetaald en halen voldoening uit het helpen van anderen. Daarvoor is enige vrijheid in aanpak belangrijk.
• Overleg regelmatig met de vrijwilligersorganisatie. Zo krijgt de gemeente een goed beeld van wat hun inzet oplevert. Dat is belangrijk wanneer er bijvoorbeeld discussie ontstaat over de subsidie. Ook blijft de vrijwilligersorganisatie zo op de hoogte van wat er in de gemeente speelt. Met die informatie kunnen vrijwilligers inspelen op de behoeften van doelgroepen zoals jongeren of mensen met een verstandelijke beperking.
• Overweeg om thuisadministratie vroeg in te zetten bij mensen met beginnende geldproblemen. Zo kun je voorkomen dat de problemen verergeren en er (grotere) schulden ontstaan.

Aandachtspunten voor de vrijwilliger

Vrijwilligers die zich bezighouden met thuisadministratie hebben de juiste kennis, vaardigheden en houding nodig om succesvol te werk te gaan:om kennis, vaardigheden en houding.

• Een vrijwilliger moet kennis hebben over onder meer schuldhulpverlening, beslag- en incassowetgeving, het lokale sociale netwerk, psychologische theorieën over gedragsverandering en financiën en administratie. Het is aan te raden dat ze een vrijwilligerstraining te volgen, bijvoorbeeld die van het Nibud.  
• Vaardigheden die een vrijwilliger moet beheersen zijn onder meer: toeslagen aanvragen en corrigeren, de beslagvrije voet berekenen en de aangifte inkomstenbelasting indienen. Bij thuisadministratie is het nadrukkelijk niet de bedoeling dat de vrijwilliger die zaken helemaal overneemt. De vrijwilliger is er ter ondersteuning, en kan met  de hulpvrager meekijken bij het uitvoeren van dit soort taken. Wanneer de hulpvrager fouten maakt kan de vrijwilliger ondersteuning bieden en vertellen wat er moet gebeuren.
• Ook de houding van de vrijwilliger is belangrijk voor goede ondersteuning. Een vrijwilliger ziet zichzelf als een coach die hulpvragers ondersteunt om hun doelen te behalen. De vrijwilliger maakt goede afspraken en spreekt de hulpvrager aan wanneer die de afspraken niet nakomt. Daarnaast is de vrijwilliger empathisch en meelevend, zonder dat het omslaat in medelijden.

Context

Tot slot wordt het succes van Thuisadministratie ook bepaald door de context waarin deze plaatsvindt. Binnen deze context Het succes van thuisadministratie wordt ook bepaald door de context. Vrijwilligers en ervaren professionals zeggen dat er 2 zaken zijn die de ondersteuning effectief maken:

1. Laat professionals zorgen voor de permanente bijscholing van de vrijwilligers. Daardoor blijft de kennis van vrijwilligers up to date en bovendien leren beide partijen elkaar beter kennen. Het is een investering in een netwerk waarin professionals en vrijwilligers elkaar beter weten te vinden.
2. Vrijwilligers mogen nooit betrokken zijn bij het beheren van het inkomen van de hulpvrager. Dan nemen ze de rol van behandelaar aan, terwijl hun kracht juist is dat ze naast de hulpvrager staan.

Meer weten over het werken met vrijwilligers? Kijk dan eens naar het Werkboek Samenwerken op het gebied van schuldhulpverlening en de Gids voor lokale samenwerking van de Alliantie Vrijwillige Schuldhulp (AVS). Bij de AVS vind je ook de Toolkit vrijwilligers werven.