Hoogte van uitkeringen
De hoogte van de (bijstands)uitkering kan de gezondheid van inwoners op diverse manieren beïnvloeden.
Publicatiedatum: 18 december 2023
Impact van de hoogte van de bijstandsuitkering op gezondheid
Wanneer de bijstandsuitkering te laag is om in basisbehoeften te kunnen voorzien, is dat slecht voor de gezondheid. Zo hebben zij mogelijk te weinig geld voor gezonde voeding, huisvesting of zorg. Het zorgt dan ook voor veel onzekerheid over de toekomst en men kan moeilijk dingen op lange termijn plannen. Het zorgt voor financiële stress en emotionele lasten.
Daarnaast kan men minder investeren in sociale contacten en komen er gevoelens van angst, schaamte en stress kijken bij contact met anderen. Dat komt onder andere doordat er stigma is in de maatschappij rondom werkloosheid en het ontvangen van bijstandsuitkeringen. Wanneer men afhankelijk wordt van hun sociale netwerk, verandert de band die zij hiermee hebben. Het zorgt voor meer stress en conflicten in relaties.
Ook blijkt uit onderzoek dat een te lage bijstandsuitkering het voor mensen moeilijker maakt om met zelfvertrouwen op sollicitatiegesprekken te komen. Het is namelijk lastig om verzorgd, gepast gekleed en gemotiveerd te zijn.
Ook blijkt dat de hoogte van de bijstandsuitkering een bepaald beeld schetst van werkloze mensen in de maatschappij. Het is een signaal van de mate van waardering voor bijstandsgerechtigden. Wanneer de uitkering laag is, zal er daardoor meer stigma zijn.
Wanneer de bijstandsuitkering wel toereikend is, zal men ervaren dat de negatieve effecten van werkloosheid verminderd worden. Zij kunnen dan in hun basisbehoeften voorzien. Ook biedt het meer zekerheid over de toekomst en hebben mensen minder financiële stress. Het zorgt als het ware voor een gevoel van comfort en veiligheid. Ook kunnen zij het beter veroorloven om goed nieuw werk te zoeken. Toereikende bijstandsuitkeringen zorgen dus voor betere gezondheidsuitkomsten.
Eén nadeel van hogere bijstandsuitkeringen waar wel over gespeculeerd wordt in onderzoek is dat men mogelijk minder gestimuleerd worden om werk te zoeken. Uiteindelijk zou het men wel meer gezondheidsvoordelen opleveren als zij weer werk vinden.
Implicaties voor beleid
De bijstandsuitkering dient in de basis voldoende te zijn om in basisbehoeften te voorzien. Aangezien dit niet door de gemeente geregeld wordt, is het vanuit de gemeente vooral goed om inwoners steun te bieden bij de negatieve (gezondheids)effecten die gecreëerd worden als gevolg van lage uitkeringen.
Auteur: Eline van Bennekom; Wageningen Universiteit, in samenwerking met Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, Universiteit Leiden en I&O Research Gemeente Amsterdam. Met financiering van de Nationale Wetenschapsagenda, mogelijk gemaakt door NWO en ZonMw.
Onderzoek naar uitgevoerd beleid:
- Data-analyse van een panel studie in de Verenigde Staten over werkloosheid uitgevoerd door onderzoekers van verschillende universiteiten.
- Interviews met 23 alleenstaande moeders met een laag inkomen in Australië uitgevoerd door onderzoekers van Deakin University.
- Interviews met 17 mensen met mentale problemen en 11 andere stakeholders in gebieden waar veel armoede is in Engeland uitgevoerd door onderzoekers van verschillende universiteiten.
- 20 interviews en 54 surveys onder mensen in Australië met een uitkering (Newstart en Youth Allowance) uitgevoerd door onderzoekers van verschillende universiteiten.
- Interviews met 13 vrouwen in de Verenigde Staten met een uitkering (Temporary Assistance for Needy Families) uitgevoerd door onderzoekers van Emory University.
Cylus, J., & Avendano, M. (2017). Receiving unemployment benefits may have positive effects on the health of the unemployed. Health Affairs, 36(2), 289-296. doi:10.1377/hlthaff.2016.1040
Cylus, J., Glymour, M. M., & Avendano, M. (2015). Health effects of unemployment benefit program generosity. American journal of public health, 105(2), 317-323. doi:10.2105/AJPH.2014.302253
Giovanis, E., Ozdamar, O., & Özdaş, B. (2022). The effect of unemployment benefits on health and living standards in Turkey: evidence from structural equation modelling and regression discontinuity design. International Journal of Manpower, 43(4), 962-981. doi:10.1108/IJM-06-2020-0288
Jakubow, A. (2016). Subjective Well-Being and the Welfare State: Giving a Fish or Teaching to Fish? Social Indicators Research, 128(3), 1147-1169. doi:10.1007/s11205-015-1073-8
Mattheys, K., Warren, J., & Bambra, C. (2018). “Treading in sand”: A qualitative study of the impact of austerity on inequalities in mental health. Social Policy and Administration, 52(7), 1275-1289. doi:10.1111/spol.12348
McKenzie, H. J., & McKay, F. H. (2017). Food as a discretionary item: The impact of welfare payment changes on low-income single mother’s food choices and strategies. Journal of Poverty and Social Justice, 25(1), 35-48.
Morris, A., & Wilson, S. (2014). Struggling on the Newstart unemployment benefit in Australia: The experience of a neoliberal form of employment assistance. Economic and Labour Relations Review, 25(2), 202-221. doi:10.1177/1035304614533462
Reeves, A., Fransham, M., Stewart, K., & Patrick, R. (2022). Does capping social security harm health? A natural experiment in the UK. Social Policy and Administration, 56(3), 345-359. doi:10.1111/spol.12768
Spencer, R. A., Lemon, E. D., Komro, K. A., Livingston, M. D., & Woods-Jaeger, B. (2022). Women’s Lived Experiences with Temporary Assistance for Needy Families (TANF): How TANF Can Better Support Women’s Wellbeing and Reduce Intimate Partner Violence. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(3). doi:10.3390/ijerph19031170
Voßemer, J., Gebel, M., Täht, K., Unt, M., Högberg, B., & Strandh, M. (2018). The Effects of Unemployment and Insecure Jobs on Well-Being and Health: The Moderating Role of Labor Market Policies. Social Indicators Research, 138(3), 1229-1257. doi:10.1007/s11205-017-1697-y
Wulfgramm, M. (2014). Life satisfaction effects of unemployment in Europe: The moderating influence of labour market policy. Journal of European Social Policy, 24(3), 258-272. doi:10.1177/0958928714525817