Regels en sancties

Impact van regels en sancties op gezondheid

Om een bijstandsuitkering te ontvangen, moet men zich aan verschillende regels houden. Bij overtreding van die regels loopt men risico op sancties. Als er meer regels en sancties zijn, ervaren mensen meer mentale belasting en onzekerheid over de mogelijke consequenties als men zich niet aan de vereisten kan houden. Ook ervaart men meer stigma, omdat de regels het beeld geven dat inwoners minder autonomie verdienen. Dat kan er voor zorgen dat inwoners minder vertrouwen voelen en waardering voelen. Dit heeft een negatieve psychologische impact.
Als inwoners hun inkomen niet vrij mogen besteden, verliezen zij hun financiële autonomie. Zij kunnen hierdoor buitengesloten worden van culturele gewoonten, zoals geld geven aan vrienden en familie en het sparen van geld. Dit zorgt voor een slechtere mentale gezondheid.
Als mensen door de regels rondom de bijstandsuitkering worden beperkt in het volgen van opleidingen en zij hebben hier wel behoefte aan, wordt het voor hen uitdagend om hun persoonlijke doelen te behalen. Dat zorgt voor een slechter welzijn.

Implicaties voor beleid

• Verlaag, waar mogelijk, de regels en sancties die verbonden zijn aan bijstandsuitkeringen.
• Bied inwoners met een bijstandsuitkering de mogelijkheid om persoonlijke doelen te halen, zoals het volgen van een opleiding.
• Beperk de inwoner niet in waar zij hun uitkering aan mogen besteden.
• Waar sancties gelden, maak ruimte voor discretionaire ruimte voor ambtenaren, zodat zij de omstandigheden en impact op de burger kunnen laten meewegen in de beslissing om sancties als dan niet op te leggen. Maak ambtenaren bewust van hun discretionaire ruimte, zet een visie uit zodat ambtenaren zich gesteund voelen en die ruimte ook kunnen benutten, en train ambtenaren in het maken van die afweging.
• Zorg voor steun voor inwoners voor de impact die regels en sancties op hen hebben, bijvoorbeeld voor de gecreëerde mentale lasten en onzekerheid

_{Auteur: Eline van Bennekom; Wageningen Universiteit, in samenwerking met Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, Universiteit Leiden en I&O Research Gemeente Amsterdam. Met financiering van de Nationale Wetenschapsagenda, mogelijk gemaakt door NWO en ZonMw.}